Wielaert - 50 Jaar Utrecht (10 en slot)

In dit artikel:

Jeroen Wielaert beschrijft in dit slotstuk van zijn terugblik op vijf decennia Utrecht de jaren 2020–2025: een mengeling van persoonlijke omslagmomenten, culturele bedrijvigheid en de voortdurende metamorfose van de stad. Na zijn officiële vertrek bij de NOS op 9 januari 2020 — een afscheid dat hij zelf eerder als een ‘opscheid’ typeerde — rijdt hij aanvankelijk door op journalistieke en culturele projecten: een nieuwe editie van zijn boek over oorlogsplekken (Erfgoed van de Oorlog) en een persreis naar Mexico-Stad voor een Frida Kahlo-expositie. Die trip valt middenin het prille coronavirus‑jaar; bij terugkomst is Nederland vrijwel direct in lockdown en verandert het publieke leven drastisch.

Corona dwingt Wielaert tot aanpassen: musea sluiten, reizen worden beperkt, maar hij zet podcastwerk voort en maakt opnames op plekken die voor publiek gesloten zijn, zoals gesprekken in het Centraal Museum. Hij benut de lockdowns ook om rondzwerfboeken over Zeeland te beginnen en later over Friesland en Groningen. Berucht en intens wordt zijn verslaggeving van de uitgestelde Tour de France in 2020: de reportage vanuit een lege maar toch doorgang vindende Tour levert samen met Bert Wagendorp het boek Tour Masqué op. Tegelijk ontstaan in de stad nieuwe tentoonstellingen en initiatieven: de tentoonstelling Ommuurde Stad en de verrassende, groots opgezette show met hedendaagse Utrechtse kunstenaars in het voormalige warenhuis De Zon — een project dat tijdelijk de plek van een Utrechts museum voor actuele kunst lijkt in te nemen, maar waarin het Letterkundig Museum zich ook meldt als gegadigde voor de locatie.

Voor RTV-Utrecht organiseert Wielaert de bieb-talkshow Wielaert gaat aan in de Neude-bieb, met gasten als Maarten van Rossem, Ronald Giphart, Freek de Jonge en Spinvis. De reeks kent onderbrekingen door corona; Wielaert zelf krijgt late 2021 Covid en zoekt daarna regelmatig herstel in het Zeeuws-Vlaamse onderkomen. In juni 2022 viert Utrecht 900 jaar met een druk, soms ambivalent stadsfeest en een memorabel Kensington‑optreden op de Domtoren. Die periode bevat ook professionele hoogtepunten: de start van de Vuelta in augustus 2022 — een feestelijke La Fiesta voor de stad — en de voltooiing van podcasts over DOMunder en het oude Paleis Lofen.

Privé kent de jaren ook zware klappen. Zijn moeder overlijdt op 3 februari 2024 op bijna 96-jarige leeftijd; eind 2024 volgt voor het gezin het bericht dat zijn jongste broer Marc ongeneeslijk ziek is, waarna Marc op 2 januari 2025 sterft. Die familieverliezen lopen samen met meerdere afscheidsdiensten van Utrechtse vrienden en collega’s, en zetten de tegenstelling tussen vergankelijkheid van individuen en de doorlopende levendigheid van de stad scherp neer.

Cultureel blijft Utrecht bruisen: tentoonstellingen zoals Bentvueghels in het Centraal Museum trekken publiek naast de Vermeer‑tentoonstelling in het Rijksmuseum; TivoliVredenburg en het festivalcircuit houden levendigheid; oude popfestivals (Flights to Lowland Paradise) krijgen een revisiting met wisselend succes. Vincent Bijlo en Wielaert sluiten 2023 af met een goed bezochte voorstelling. Ook persoonlijk is er goed nieuws: dochter Merel ontwikkelt zich tot radiopresentatrice met eigen programma’s en invalbeurten bij landelijke zenders.

Wielaert tekent daarnaast de stedelijke transformaties en spanningen: grootschalige bouwprojecten in Leidsche Rijn en het stationsgebied, initiatieven als Wonderwoods, en tegelijk gentrificatie, misstanden in de huursector en een gevoel van ongelijkheid dat jongeren de woningmarkt belemmert. De Uithoflijn blijft een hoofdpijndossier voor lokaal bestuur en symboliseert bestuurlijke onzekerheden. Fietsen blijft de dagelijkse rite van leven in Utrecht — tegelijk steeds meer een overleefproef in drukke gebieden — en de Domtoren keert in 2024 na jarenlange renovatie gerestaureerd terug als herkenningspunt.

Politiek en maatschappelijk signaleert hij een landelijke verschuiving naar rechts, maar omschrijft Utrecht als een relatief progressief eiland met veel diversiteit en inclusief beleid. Culturele infrastructuur verandert: het sluiten van iconen en het verschijnen van nieuwe plekken (Union House, Conscious Hotel) duiden op continuïteit en vernieuwing. Ook meldt hij een toekomstig einde van een generatie-etablissement: het iconische Chinees restaurant Nieuw China sluit naar verwachting in februari 2026.

Als slotreflectie plaatst Wielaert zijn persoonlijke vijftig jaar tegen de onophoudelijke dynamiek van de stad: Utrecht verjongt constant door universiteit en festivals, maar draagt ook de pijn van groei en sociale scheefheid. Hij wil het verhaal voortzetten — schrijven, podcasts maken, mensen samenbrengen — en stelt voor ooit opnieuw rond te gaan zitten bij Villa Orloff om de hedendaagse Utrechtse ziel te typeren. Zijn adagium, ontleend aan Henk Hofland, blijft van kracht: “blijven spelen” — leven en creëren met rustige ernst, zelfs na het pensioneren.