Utrechtse scheikundigen kunnen met nieuwe 'verfmethode' vroegtijdig dementie vaststellen: 'Een echte mijlpaal'
In dit artikel:
Scheikundigen van de Universiteit Utrecht — onder wie Françoise Dekker, Júlia Aragonès Pedrola en Stefan Rüdiger — ontwikkelden een nieuwe meetmethode die de groei van eiwitklontjes (amyloïde fibrillen) bij ziekten als alzheimer, parkinson en huntington direct zichtbaar maakt. De kern is een groep fluorescerende moleculen, FibrilPaint, die specifiek aan lange draadvormige eiwitstructuren bindt en licht geeft zodra ze eraan hechten. Daardoor zijn niet alleen de volledig uitgegroeide fibrillen te zien, maar ook de allerkleinste, vroegste klontjes en zelfs hun lengte — een maat voor het ziektestadium.
Het belang van de toepassing is groot: alzheimer en aanverwante vormen van dementie ontwikkelen vaak jarenlang zonder duidelijke symptomen, zodat veel schade al is opgetreden tegen de tijd dat huidige technieken iets meten. FibrilPaint maakt het mogelijk de eiwitvorming in vloeistoffen zoals bloed of hersenvocht stap voor stap te volgen zonder de uitgebreide voorbehandelingen die nu nodig zijn. Waar elektronenmicroscopie fibrillen wel toonde, blijkt die methode onpraktisch voor metingen in lichaamsvloeistoffen; FibrilPaint overbrugt dat gat.
De onderzoekers noemen de doorbraak een mijlpaal en verwachten dat de techniek zal bijdragen aan het ontwikkelen en evalueren van medicijnen tegen dementie, omdat behandeleffecten nauwkeuriger te monitoren zijn. Om FibrilPaint naar de klinische praktijk te brengen is de start-up NeuroTidal Diagnostics opgericht. De methode zit nog in de onderzoeks- en ontwikkelingsfase, maar biedt hoop op vroegere detectie, betere ziektevolgordevaluatie en meer gerichte klinische studies.