Koken of kopen? De lessen van lege schappen door besmet kraanwater
In dit artikel:
Drinkwaterbedrijf Vitens waarschuwde begin november dat in het drinkwater enterokokken was aangetroffen en gaf klanten het advies om kraanwater drie minuten te koken voordat ze het drinken. De waarschuwing werd op zaterdag 1 november om 06.15 uur per mail verzonden; binnen enkele uren waren in veel supermarkten rondom Utrecht de flessen water uitverkocht. Vooral mensen met een verminderde weerstand liepen risico, maar douchen bleef volgens het bedrijf veilig.
De massale inkoop van flessen water roept vragen op over ons gedrag bij crisissen. Kees Boersma, hoogleraar Crisismanagement en Maatschappelijke Veerkracht (Vrije Universiteit Amsterdam), wijst op twee hoofdredenen: praktisch gemak (mensen vinden het lastiger om gekookt water te bewaren of over te hevelen) en psychologische reacties op een onbekend risico — als meerdere mensen reageren ontstaat snel een run. Hij vergelijkt de situatie met het hamsteren van wc‑papier tijdens de coronapandemie en benadrukt dat beeldende communicatie — concreet laten zien hoe je veilig water kookt en gebruikt — angst vermindert en handelingsperspectief biedt.
Vitens had vorig jaar al een instructievideo gemaakt over het kookadvies, maar die bereikte slechts weinig kijkers en werd na het nieuwe advies niet opnieuw prominent gedeeld op sociale media. Tegelijk kreeg het bericht uitgebreide aandacht in landelijke en regionale media; het NOS‑journaal opende er zelfs mee. Boersma zegt dat die mediabelangstelling wel helpt om kwetsbaarheid in de samenleving op de agenda te zetten, maar dat er ook meer gestructureerde leerpunten nodig zijn.
Als belangrijke lessen noemt Boersma het benutten van crisismomenten om onze voorzieningen te versterken en risicobewustzijn te vergroten. Hij pleit voor eenvoudige voorbereidingen: een kleine voorraad flessenwater thuis, of lokale noodvoorraden in buurthuizen waar mensen elkaar kunnen informeren. Dat voorkomt paniekaankopen die buffervoorraden weghalen en helpt kwetsbare groepen. Hij verwijst ook naar eerdere oproepen van premier Mark Rutte om noodpakketten in huis te hebben; veel mensen lijken pas bij een concrete gebeurtenis werkelijk in te grijpen.
Al met al beoordeelt Boersma de regionale aanpak van de Utrechtse besmetting als degelijk: de situatie werd snel gecommuniceerd en er lijken geen slachtoffers te zijn gevallen. De episode laat echter zien dat zowel overheid als burgers baat hebben bij heldere, beeldende communicatie, praktische voorbereiding en structurele aandacht voor de leveringszekerheid van vitale diensten — zeker in een vergrijzende samenleving en bij toenemende druk op nutsvoorzieningen door klimaatvariatie.