Raadsels rond de Utrechtse drinkwaterbesmetting: wat ging er mis?
In dit artikel:
Vrijdagavond ontdekte waterbedrijf Vitens tijdens een routinecontrole een lichte verontreiniging in een ondergrondse reinwaterkelder aan de Europalaan in Kanaleneiland (Utrecht). Toen de definitieve testuitslag in de nacht daarop binnenkwam, bleek het water in een groot deel van de regio besmet met de darmbacterie enterokokken. Het reservoir werd diezelfde nacht uit bedrijf genomen en een nachtelijke operatie werd gestart om zo snel mogelijk 125.000 huishoudens te informeren en het water veilig te stellen.
Zaterdagochtend kregen klanten per e-mail en sms het advies om kraanwater drie minuten te koken vóór gebruik; kwetsbare groepen moesten extra opletten. Er werd geen NL-Alert verzonden: het ministerie van Justitie en Veiligheid lichtte toe dat dit alarmmiddel wordt ingezet bij acuut en levensbedreigend gevaar op landelijk niveau, en dat bij regionale incidenten gemeente, drinkwaterbedrijf en veiligheidsregio zelf bepalen of een gericht NL-Alert nodig is.
Vitens nam direct aanvullende monsters: op zaterdag en zondag werden telkens twintig thuismonsters afgenomen en in het laboratorium werden monsters twee dagen lang bij 37°C gekweekt. In de tussentijd bleef het getroffen reservoir afgesloten van het drinkwaternet; het water uit die kelder kwam niet meer uit de kranen. Vitens benadrukte dat enterokokken niet standaard in drinkwater horen voor te komen en meestal van buitenaf binnenkomen (bijvoorbeeld via lekkages, hoge grondwaterstanden of dieren in de kelder).
De communicatie verliep niet vlekkeloos: sommige bewoners — zoals studentenhuisbewoners, onderhuurders of mensen met uitgezette e-mails — bereikten het bericht niet. Ook ontstond verwarring over welke straten precies onder het kookadvies vielen; Vitens riep op de speciale postcodechecker op de website te gebruiken, omdat het advies tot op het huisnummer kan verschillen. Ondanks oproepen om niet te hamsteren ontstond een run op flessenwater; horecagelegenheden en instellingen beperkte service of sloegen zelf water in. Enkele mensen meldden klachten als braken of diarree, maar Vitens koppelde die niet direct aan de routinecontrole die de verontreiniging aan het licht bracht.
Dinsdagmiddag gaven laboratoriumtesten uitsluitsel: het drinkwater was weer schoon en veilig. Vitens heeft het reservoir geleegd en maakt het grondig schoon voordat het opnieuw in gebruik wordt genomen; onderzoek naar de oorzaak loopt nog. Wie tijdens het advies geen water heeft gebruikt, kreeg het advies de binnenleidingen na afloop één minuut te spoelen.
Politieke vragen worden gesteld: VVD, PvdA en UtrechtNU! vragen onder meer om een noodwatervoorraad en willen duidelijkheid over hoe de bacterie het netwerk kon binnendringen en welke extra maatregelen volgen. Vitens kreeg inmiddels ongeveer twintig schadeclaims van klanten voor gemaakte kosten door het incident. De gemeente Utrecht en veiligheidsdiensten benadrukken dat er noodplannen bestaan voor drinkwatervoorziening (onder meer distributie van minimaal 3 liter per persoon per dag met mobiele watertanks) en roepen inwoners op zelf voorbereid te zijn.